درس زمین شناسی با ماهیت حفظی و حجم بالای جزئیات، غالباً به عنوان درسی فرار شناخته میشود. در مواجهه با این درس، این تصور رایج وجود دارد که چون ضریب آن ۱ است، نیازی به وقت گذاشتن برای مطالعه ندارد. اما حقیقت امر دقیقاً برعکس است؛ همین تفکر اشتباه بزرگترین فرصت شما را برای ارتقاء تراز و سبقت گرفتن از رقبا از بین میبرد. زمین شناسی درسی است که کمتر مورد توجه جدی داوطلبان قرار میگیرد و دقیقاً به همین دلیل، اگر شما بتوانید حتی یک درصد متوسط به بالا (مانند ۵۰ درصد) در آن کسب کنید، در مقایسه با داوطلبانی که این درس را صفر میزنند، جهشی فوقالعاده در رتبه کلی خواهید داشت.
در این راهنما، شما خواهید آموخت که چگونه با صرف زمان بهینه، زمین شناسی را به طور مفهومی درک کرده و بالاترین درصد ممکن در کنکور را کسب کنید…
بهترین روش مطالعه زمین شناسی کنکور در ۵ مرحله
ممکن است درس زمین شناسی در نگاه اول پرجزئیات و حفظی به نظر برسد، اما با یک روش مرحلهای و هوشمندانه، میتوانید به راحتی آن را یاد بگیرید و درصد بالایی در کنکور کسب کنید. در ادامه، ۵ مرحله طلایی برای مطالعه زمین شناسی را به شما عزیزان توضیح میدهیم…
مرحله اول: خوانش فعال و تسلط بر کتاب درسی
به طور حتم اولین کاری که باید انجام دهید این است که کتاب درسی خود را با جزئیات کامل بخوانید به طوری که حتی یک کلمه از آن جا نمانده باشد! در این مرحله باید خواندن را به یک فعالیت ذهنی تبدیل کنید. چون تقریباً تمام سوالات کنکور از کتاب درسی شما طرح میشوند، پس تسلط کامل بر متن، شکلها و حاشیههای کتاب بسیار مهم است.
خواندن فعال زمین شناسی
شاید جمله (به طور فعال درس بخوانید) را زیاد شنیده باشید اما این یعنی چه؟ فعال خواندن درس چگونه است؟ فعال خواندن یعنی اینکه با استفاده از حسهای مختلف(بینایی، شنوایی و غیره) و با حداکثر تمرکز سعی کنید تمام جملات یک بخش را با دقت بخوانید و یاد بگیرید.
برای شروع، هر پاراگراف را بخوانید و سپس بلافاصله کتاب را ببندید و تلاش کنید آن مفهوم را به زبان ساده و روان برای خودتان توضیح دهید. این عمل سادهکه به آن خوانش فعال میگویند، مغزتان را مجبور میکند که به جای حفظ کردن کلمات، مفهوم اصلی را درک کرده و آن را از حافظه کوتاهمدت به سمت حافظه بلندمدت هدایت کند.
تمرکز بر جزئیات پنهان کتاب
هیچ جزئیاتی در کتاب زمین شناسی اضافی نیست؛ همیشه به دنبال نکات ریز و مثالهایی باشید که ممکن است در پرانتز یا لابهلای متن آمده باشند. طراحان سوال اغلب از همین نکات کوچک برای ساختن تستهای چالشی استفاده میکنند.
همچنین در حین مطالعه اولیه، به تصاویر، نمودارها و بهخصوص نقشههای زمینشناختی اهمیت ویژه دهید. درس زمین شناسی، تصویری است و طراحان سوال عاشق این هستند که از اشکال کتاب یا زیرنویسهای آنها تست بسازند. به منظور آگاهی کامل از بخشهای مختلف دروس و مسلط شدن کافی، دوره آموزشی متوسطه دوم به شما کمک میکند تا بی دردسر به دروس مربوطه مسلط شوید.
مرحله دوم: خلاصهنویسی ساختاریافته
در دومین مرحله مطالعه زمین شناسی کنکور، باید کاری کنید که اطلاعات خوانده شده در ذهن شما بمانند یا حداقل چکیده و خلاصهای از هر درس داشته باشید که در زمان مرور برایتان قابل استفاده باشد. طبیعتا متوجه شدید که منظور ما هایلایت کردن و ساختن یک جزوه شخصی است!
خلاصهنویسی هوشمندانه
بزرگترین اشتباه در خلاصهنویسی، کپی کردن جملات کتاب است که وقت شما را تلف میکند و هیچ فایدهای هم ندارد. خلاصهنویسی هوشمندانه به این معنی است که اطلاعات حجیم را به شکلهای بصری، ساختاریافته و قابل مقایسه تبدیل کنید.
استفاده از جدولهای مقایسهای
زمین شناسی پر از مباحثی است که نیاز به مقایسه دارند (مثل مقایسه انواع سنگهای آذرین با رسوبی، یا خواص کانیهای مختلف). بهترین روش برای نوشتن این مباحث، ساختن جدولهای مقایسهای است. این جدولها باید اطلاعات را در یک نگاه مقایسه کنند. به عنوان مثال یک جدول بکشید و در یک ستون ویژگیها (مانند ترکیب شیمیایی، بافت یا محل تشکیل) و در ردیف اصلی انواع سنگها یا کانیها را قرار دهید. این جدولها بهترین گزینه برای مرور سریع در هفتههای پایانی کنکور هستند.
نمودار درختی و فلشکارت
برای موضوعاتی که نیاز به دستهبندی دارند (مانند دستهبندی عوامل فرسایش، یا انواع مخازن نفتی)، حتماً از نمودار درختی استفاده کنید. این نمودارها ارتباط موضوعات اصلی و فرعی را به صورت بصری نشان میدهند و در ذهن شما نظم ایجاد میکنند.
همچنین، برای کلمات، تعاریف تخصصی و فرّار (مانند نام کانیها، تعریف دقیق هوازدگی یا مراحل چرخههای زیستی)، فلشکارتهای کوچک بسازید. با این کارتها میتوانید هر زمان و هر مکان مرور سریع داشته باشید و مفاهیم مهم را در ذهن تثبیت کنید.
مرحله سوم: تثبیت با بازیابی فعال (انتقال به حافظه بلندمدت)
بزرگترین مشکل داوطلبان در درس زمین شناسی، فرّار بودن مطالب است. حتی اگر یک فصل کامل را با دقت زیاد و با توجه به نکاتی که در بخش قبل ذکر کردیم بخوانید، دوروز بعد نیمی از مطالب را فراموش خواهید کرد! برای حل این مشکل، شما باید از تکنیکهای علمی تثبیت حافظه استفاده کرده تا بتوانید اطلاعات را به حافظه بلندمدت خودتان منتقل کنید.
شما باید پس از مطالعه هر بخش، کتاب را ببندید و تلاش کنید تمام نکاتی را که خواندهاید، روی یک برگه بنویسید یا برای خودتان توضیح دهید. اگر نتوانستید مفهومی را به یاد بیاورید، دقیقاً به همان پاراگراف کتاب برگردید و دوباره بخوانید. مکمل این روش، استفاده از مرورهای فاصلهدار است. ذهن انسان مطالب را در فواصل زمانی مشخصی فراموش (منحنی فراموشی) میکند. برای شکست دادن این منحنی، باید مطالب را در فواصل زمانی مختلفی مرور کنید:
- ۲۴ ساعت بعد از مطالعه اولیه
- سپس ۳ تا ۷ روز بعد
- در نهایت یک ماه بعد
این مرورها حتماً با استفاده از همان خلاصهنویسیها، جداول و فلشکارتهایی که در مرحله دوم ساختهاید، انجام شوند تا زمان زیادی از شما نگیرد.
مرحله چهارم: تمرکز بر تستهای ترکیبی و تحلیلی
یاد گرفتن مطالب یک چیز است و گرفتن نمره در کنکور یک چیز دیگر! در این مرحله، شما دانش آموزان عزیز موا یاد میگیرید که چطور دانش حفظی و مفهومی خودتان را در قالب تستها به کار بگیرید تا بتوانید بالاترین درصد ممکن را کسب کنید.
اولویت بندی منابع تستی
اولین و مهمترین کار شما در این بخش، اولویتبندی منابع تست است؛ ابتدا سراغ سوالات کنکور سراسری سالهای گذشته بروید. این سوالات استاندارد هستند و بهترین معیار برای فهمیدن سبک سوالات زمین شناسی محسوب میشوند.
تمرین تستهای ترکیبی
بسیاری از شما دانش آموزان، تنها به تستهای تکموضوعی اکتفا میکنید، در حالی که طراحان سوال زمین شناسی دوست دارند ارتباط بین فصول را بسنجند. به عنوان مثال ممکن است سوالی مطرح شود که به طور همزمان به کانی تشکیلدهنده یک سنگ (فصل کانیها) و مکانیسم تشکیل آن (فصل سنگها) اشاره کند.
پس از اتمام مطالعه هر دو یا سه فصل مرتبط، حتماً تستهای ترکیبی مربوط به آن بخشها را بزنید. این کار ذهن شما را عادت میدهد که کتاب را به صورت یک واحد یکپارچه ببیند و نه مجموعهای از فصلهای جدا از هم!
تست زنی زماندار و شبیهسازی کنکور
در نهایت، تمرین تستزنی زماندار را فراموش نکنید. ۱۵ سوال زمین شناسی در کنکور، معمولاً بین ۷ تا ۱۰ دقیقه از شما زمان میگیرد. تمرین کنید که هر ۱۵ سوال را در زمان تعیین شده بزنید تا در جلسه کنکور، برای دروسی مانند زیست و شیمی زمان کم نیارید.
مرحله پنجم: تحلیل خطای تست و آزمون
هر تست اشتباه یا نزده، یک فرصت طلایی برای یادگیری است که نباید آن را از دست بدهید. بسیاری از دانشآموزان تست میزنند، اما تحلیل نمیکنند و این بزرگترین اشتباه است.
تحلیل دلیل خطا در تست یا آزمون
زمانی که یک تست را اشتباه میزنید یا نمیتوانید پاسخ دهید، باید دلیلش را به طور دقیق مشخص کنید. اگر فقط پاسخ درست را ببینید و رد شوید، دوباره همان اشتباه را تکرار خواهید کرد. دلایل اصلی خطا معمولاً یکی از این سه مورد است:
- بیدقتی: صورت سوال را درست نخواندهاید یا یک کلمه کلیدی (مثل نمیتواند باشد) را جا انداختهاید.
- فراموشی: نکته حفظی را به یاد نیاوردهاید یا یک تعریف را با تعریف دیگر قاطی کردهاید.
- عدم فهم: مفهوم اصلی یا ارتباط بین دو فصل را درک نکردهاید و تحلیلتان نادرست بوده است.
ساختن دفترچه غلطنامه کوچک
حتماً یک دفترچه کوچک و مجزا برای نوشتن نکات مهمی که از تستهای غلط یاد گرفتهاید، داشته باشید. این دفترچه نباید شامل سوالات باشد، بلکه باید شامل نکات ریز و پنهان کتاب درسی باشد که به خاطر آنها تست را اشتباه زدهاید.
چه چیزهایی را در غلطنامه بنویسید؟ نکاتی که از گزینههای نادرست یاد میگیرید، تعاریفی که مدام فراموش میکنید یا ارتباطات ترکیبی مهم بین فصول. این دفترچه در هفتههای پایانی کنکور، به کارتان میآید و مرور آن به مراتب موثرتر از مرور کل کتاب است.
چطور زمین شناسی را در کنار درسهای مهمتر مدیریت کنیم؟
یکی از دغدغههای اصلی دانش آموزان این است که چطور در کنار درسهایی با ضریب بالاتر (مانند زیست و شیمی) که نیاز به مطالعه بیشتری دارند، زمین شناسی که حفظی است را مطالعه کنند! زمین شناسی درسی نیست که نیاز به ساعات طولانی مطالعه در یک روز داشته باشد. برعکس، این درس از مرورهای کوتاه و مکرر نتیجه بهتری میگیرد. هر روز یا هر دو روز یک بار، یک بازه زمانی ۳۰ تا ۴۵ دقیقهای را به آموزش و یادگیری نحوه خواندن دروس مفهومی و تخصصی اختصاص دهید. با این روش، شما بدون اینکه به زمان زیست یا شیمی لطمه بزنید، به طور پیوسته مطالب زمین شناسی را در ذهن خودتان تثبیت میکنید.
کلام آخر
زمین شناسی کنکور یک درس آسان اما فرّار است که نیاز به روش مطالعه هوشمندانه دارد. با پیروی از این پنج مرحله عملی که در این راهنما آموختید ( خوانش فعال، خلاصهنویسی ساختاریافته، تثبیت با بازیابی فعال، تمرکز بر تستهای ترکیبی و تحلیل خطا) به راحتی میتوانید بر این درس مسلط شوید. زمین شناسی فرصتی استثنایی برای کسب یک درصد بالا و مطمئن است که رتبه شما را چندین پله ارتقا میدهد.
اگر برای تسلط کامل بر زمین شناسی و جلوگیری از هرگونه اشتباه در مطالعه، نیاز به یک مسیر آموزشی ساختاریافته و منسجم دارید، آکادمی علمی پرشان در کنار شماست. دورههای آموزشی آکادمی علمی پرشان، متناسب با نیازهای داوطلبان، از تابستان دهم تا روز کنکور طراحی شدهاند و نکات مورد نیاز برای کسب درصد ۱۰۰ در زمین شناسی را پوشش میدهند. برای کسب اطلاعات بیشتر و ثبت نام در دورههای آموزشی زمین شناسی و سایر دروس کنکور، لطفاً با شماره 021-22666552-3 تماس بگیرید…