آیا تا به حال شده که ساعتها وقت بگذارید تا یک درس تخصصی مثل ریاضی، فیزیک یا فلسفه را بخوانید، اما چند ساعت بعد همه چیز را فراموش کنید؟ این مشکل رایج به این دلیل اتفاق میافتد که شما معمولاً سعی میکنید مفاهیم پیچیده را صرفا حفظ کنید، نه اینکه آنها را واقعاً بفهمید.
دروسی که در آنها با فرمولها، نظریهها و روابط پیچیده سروکار دارید را نمیتوان تنها با حفظ کردن فهمید و به سوالات امتحان پاسخ داد. اگر شما هم دغدغه خواندن دروس مفهومی و تخصصی را دارید، جای درستی آمدهاید. در این مقاله از آکادمی علمی پرشان، ما میخواهیم به شما نشان دهیم نحوه خواندن دروس مفهومی و تخصصی چگونه است…
تفاوت مطالعه دروس مفهومی و دروس حفظی
پیش از آنکه بدانید نحوه مطالعه دروس مفهومی و تخصصی چطور است، باید تفاوتشان با دروس حفظی را بشناسید. هر نوع درس، منطق یادگیری مخصوص خود را دارد و اگر روش اشتباهی برای مطالعه انتخاب کنید، هرچقدر هم که تلاش کرده باشید، نتیجه بخش نخواهد بود.
- دروس حفظی: دروس حفظی درسهایی هستند که بخش عمدهی آنها از اطلاعات ثابت و مشخص تشکیل شده است؛ اطلاعاتی که باید عیناً به خاطر سپرده شوند. مثالها: تاریخ، بخشهایی از زیستشناسی، ادبیات حفظی، جغرافیا
- دروس مفهومی: دروس مفهومی درسهایی هستند که برای یادگیری آنها باید ساختار درس را بفهمید. به جای حفظ کردن، باید بتوانید روابط میان بخشهای مختلف را تحلیل و مفهومسازی کنید و تنها با حفظ کردن نمیتوانید کاربردهایشان را درک کنید و به سوالات پاسخ دهید. مثالها: ریاضی، فیزیک، فلسفه، اقتصاد، شیمی
جهت یادگیری بیشتر: روش مطالعه دروس حفظی و عمومی
چرا روش مطالعه این دو نوع درس متفاوت است؟
در دروس حفظی، تکرار و مرور نقش اصلی را دارد. اما در دروس مفهومی، اگر مفهوم را درست متوجه نشده باشید، حتی با ده بار خواندن هم نتیجهای بهدست نمیآید.
نحوه خواندن دروس مفهومی و تخصصی در 5 قدم
به مهم ترین بخش مقاله یعنی نحوه خواندن دروس تخصصی و عمومی رسیدیم! برای اینکه بتوانید دروس مفهومی را یاد بگیرید، باید چند اصل مهم را بشناسید. این اصول کمک میکنند ذهنتان برای یادگیری آماده شود و مسیر مطالعهتان هدفمندتر و مؤثرتر پیش برود.
قدم اول: یک دیدگاه کلی از درس داشته باشید!
یکی از اشتباهات رایج بسیاری از شما عزیزان این است که از همان ابتدا سراغ فرمولها، روابط پیچیده یا جزئیات ریز درسی میروید. در حالی که اولین قدم باید این باشد که یک تصویر کلی از موضوع ایجاد کنید. وقتی بدانید فصل درباره چه چیزی است، هدف آن چه بوده، مفهوم اصلی کدام است و ساختار کلی درس به چه شکلی پیش میرود، مغز شما بهتر میتواند بقیه نکات را در جای درست قرار دهد.
قدم دوم: مطالعه فعال را جایگزین مطالعه منفعل کنید!
بسیاری از شما تصور میکنید که اگر ساعتها بنشینید و فقط متن را بخوانید، درس را یاد گرفتهاید؛ اما این نوع مطالعه منفعل است و تأثیر زیادی در یادگیری ندارد. مطالعهی فعال یعنی هنگام خواندن با مطلب درگیر شوید. سؤال بپرسید، نکات را خلاصه کرده، بین مفاهیم مقایسه انجام دهید و روی مثالها فکر کنید. هرچه ذهن شما بیشتر در تحلیل و پردازش مطلب دخالت کند، یادگیریتان عمیقتر و ماندگارتر میشود.
قدم سوم: مفاهیم را برای خودتان توضیح دهید!
بعد از مطالعه هر مبحث، سعی کنید آن را به زبان ساده برای خودتان توضیح دهید، طوری که انگار دارید برای کسی که هیچ پیشزمینهای ندارد تدریس میکنید. اگر هنگام توضیح دادن دچار مشکل شدید، این یعنی هنوز مفهوم را بهطور کامل درک نکردهاید و نیاز به مرور دوباره دارید.
قدم چهارم: حل تمرینها را جدی بگیرید!
درسهای مفهومی بدون حل تمرین ناقص هستند! وقتی تمرینها و مثالهای مختلف را حل میکنید، یاد میگیرید مفاهیم را در شرایط و مسائل متفاوت به کار ببرید. بهتر است علاوه بر تمرینهای کتاب، از منابع دیگر هم مثال و تمرین حل کنید تا ذهن شما مثالهای جدید هم ببیند. هر تمرین فرصتی است تا نقاط ضعف خود را بشناسید و مفاهیم را عمیقتر درک کنید.
قدم پنجم: مرور با فاصله، کلید تثبیت یادگیری
مطمئن باشید که حتی با بهترین روشهای مطالعه نیز، اگر مرور کردن را در برنامه خود قرار ندهید، بخش قابل توجهی از مطالب را فراموش خواهید کرد. مرور با فاصله یعنی مرور درس یک روز بعد، سه روز بعد و یک هفته بعد و در نهایت روز امتحان! هربار مرور کردن باعث میشود مطالب از حافظه کوتاهمدت به حافظه بلندمدت منتقل شده و یادگیری ماندگار شود.
نکات تکمیلی و کاربردی برای یادگیری بهتر دروس مفهومی و تخصصی
در کنار 5 قدمی که برای خواندن دروس مفهومی و تخصصی در بخش قبل ذکر کردیم، این نکات تکمیلی به شما کمک میکنند مطالعهتان هدفمندتر و مؤثرتر شود:
استفاده از نمودار، جدول و نقشه مفهومی
مغز ما برای یادگیری مفهومی، اطلاعات بصری را بسیار بهتر از کلمات پشت سر هم پردازش میکند. بنابراین به جای اینکه فرمولهای فیزیک، روابط اقتصادی یا واکنشهای شیمیایی را به صورت متنی حفظ کنید، باید آنها را قابل دیدن کنید.
مثلا فرمولهای فیزیک یا روابط اقتصادی را در جدول یا نمودار بنویسید. این کار هم مرور را سریعتر کرده و هم درس را برایتان ملموستر و جذابتر میکند.
مطالعه گروهی و بحث کردن
گاهی بهترین راه برای فهم عمیقتر، صحبت و بحث کردن با دیگران است. وقتی مفاهیم را برای دوستانتان توضیح میدهید یا مسائل را با هم حل میکنید، مغز شما مجبور میشود موضوع را از زاویههای مختلف نگاه کند و این امر باعث میشود سریعتر بفهمید کجای مطلب را درست نفهمیدهاید. حتی یک جلسه کوتاه ۳۰ دقیقهای بحث گروهی میتواند چند برابر مطالعه تک نفره، فهم شما را افزایش دهد. مطالعه گروهی برای درسهای انتزاعی مثل فلسفه، اقتصاد یا فیزیک بهترین روش یادگیری محسوب میشود.
تمرکز بر کاربرد مفاهیم در مسائل واقعی
یکی از راههای جذاب و کاربردی برای یادگیری مفاهیم، این است که همیشه از خودتان بپرسید: این مورد را کجا میتوانم استفاده کنم؟ وقتی بفهمید هر فرمول، قانون یا نظریه در دنیای واقعی چه کاربردی دارد، دیگر درس برایتان خشک و خستهکننده نمیشود. مثلاً در اقتصاد میتوانید مفهوم عرضه و تقاضا را در فروشگاه یا بازار بررسی کرده یا در فیزیک، قوانین حرکت را در موقعیتهای روزمره تصور کنید.
تقسیم زمان مطالعه به بخشهای کوتاه و هدفمند با روش پومودورو (Pomodoro)
حتماً تا به حال این تجربه را داشتهاید که بعد از چند ساعت مطالعه، مغزتان خسته و بیتمرکز شود. بهترین راه، تقسیم زمان مطالعه به بخشهای کوتاه و هدفمند است. با توجه به تکنیک پومودورو، ۲۵ تا ۳۰ دقیقه مطالعه فعال، سپس ۵ دقیقه استراحت کوتاه داشته باشید و این چرخه را چند بار تکرار کنید. این کار باعث میشود ذهن شما خسته نشود، تمرکزتان بالا برود و کیفیت یادگیری چند برابر شود.
(ما در آکادمی علمی پرشان همراه شما هستیم تا با ارائه دورههای آموزشی که بر پایه همین روشهای مفهومی طراحی شدهاند، مسیر یادگیری شما را هموارتر و سریعتر سازیم. برای پیوستن به جمع دانشآموزان موفق و تسلط بر دروس مفهومی خود، همین حالا دورههای ما را بررسی کرده و فرم درخواست مشاوره در سایت را پر کنید!)
کلام آخر
سعی کردیم در این مطلب به دغدغه رایج شما عزیزان مربوط به نحوه خواندن دروس مفهومی و تخصصی به طور کامل پاسخ دهیم. همانطور که دیدید، راز موفقیت در دروسی مثل ریاضی، فیزیک یا اقتصاد، رها کردن شیوه حفظ کردن و جایگزین آن با یادگیری فعال و عمیق است. تمام تکنیکهای گفته شده، ابزاری هستند تا شما بتوانید مفاهیم را از حافظه کوتاه مدت به حافظه بلندمدت خود منتقل کنید.
شما تمام اصول لازم برای تسلط بر سختترین دروس را در اختیار دارید. اکنون فقط نیاز است که اراده کنید و این پنج قدم طلایی را از امروز در برنامه مطالعاتی خود بگنجانید. برای مسلط شدن بر روش مطالعه دروس تخصصی برای امتحانات نهایی، ما به شما کمک میکنیم تا بر اساس بهترین روش ها، یادگیری را برای خود آسانتر نمایید.